Macedonian: A Course for Beginning and Intermediate Students

6. Music

6. Music 6.1 Indirect objects 6.2 Indirect and direct object clitics 6.3 Uses of на 6.4 Verbal aspect 6.5 Future constructions 6.6 Future tense of сум 6.7 Subordination with дека 6.8 Relative clauses, introduction Кој пее? Кој свири? Кој игра? Бранко: Дедо, што знаеш за македонската музика? Дедо: Во Македонија има секаква музика. Има филхармонија, има опера, современа музика, поп, рок и џез. Сакам разни стилови, ама повеќе сакам да слушам македонска народна музика. Бранко: Свириш на нешто? Дедо: Не, јас играм ора, другите свират. Баба ти Елена одлично пее. На село во Македонија свират на гајда, на кавал, на тамбура. Ќе ти ги покажам сликите во една книга за народни инструменти на Балканот. Прво, ајде да слушаме заедно. Тетка ти Мира ни испраќа музика од Македонија. Свират не само на овие инструменти, туку и на зурли и тапани. Баба: Ќе ви ја донесам книгата. Многу сакам да зборувам за музика. Дедо: Знаеш, во Македонија има фестивали на народни инструменти, во Долнени, во Битола . . . Таму има пејачи и свирачи на кавали, гајди, зурли и тапани од секаде. Бранко: Имам другари што свират или на клавир или на гитара. Стив свири на труба. А јас сакам да свирам на нешто друго. Сакам да свирам на нешто македонско. Баба: Зошто не свириш на кларинет? Не е народен инструмент, ама на тој инструмент можеш сѐ да свириш, и македонска народна музика, класична музика, и џез. Бранко: Можеби, но сакам нешто гласно. Дали можете да ми кажете нешто за зурлата и за гајдата? Дедо: Подобро прво да слушаш македонска народна музика, а потоа можеме да зборуваме пак и ќе ми кажеш што сакаш. Вежба 1: Прочитајте/слушнете го разговорот. Кажете зошто Бранко го прашува дедо му за музика: а. затоа што баба Елена многу сака да зборува за музика. б. затоа што сака да знае зa фестивали на народна музика во Македонија. в. затоа што сака да свири на македонски инструмент. г. затоа што другарите на Бранко свират на музички инструменти. д. затоа што баба Елена има книга за народни инструменти на Балканот. 89 6 ♪ Лекција 6 90 Поврзете: 1. Дедо Петре ___ а. сака гласна музика 2. Баба Елена ___ б. им испраќа музика од Македонија. 3. Стив ___ в. игра народни ора. 4. Бранко ___ г. убаво пее 5. Тетка Мира ___ д. свири на труба Вежба 2: Одговорете на следниве прашања. 1. Каква музика има во Македонија? 2. Кои се македонски народни инструменти? 3. Зошто е добро Бранко да свири на кларинет? 4. Што мислите, на кој инструмент ќе свири Бранко? Зошто? 5. Дали вие свирите на некој инструмент? На кој? клавир (пијано), гитара, тапан, кларинет, флејта, обоа, саксофон, труба,тромбон, виолина, виола, виолончело, хармоника, гајда 6. Каква музика слушате најмногу? класична, народна, џез, кантри музика, рок 7. Дали сакате повеќе да пеете, да играте, или да свирите на некој инструмент? 6.1 Indirect objects The indirect object expresses to whom or for whom an action is performed. Look at the following sentences in English: I am baking a cake for my mother. We will buy you the paper. He will bring you the books. They will bring the papers to you. In each of the preceding sentences, the indirect object is underlined. In English, we can designate the indirect object in two different ways: use the prepositions to and for; or place the indirect object after the verb and before the direct object. Compare the following: We are telling you the story. We are telling the story to you. I give him the money. I give the money to him. They bought us a cake. They bought a cake for us. In Macedonian, the indirect object is most often expressed by the preposition на followed by the indirect object and an indirect object clitic placed before the verb. Here, as with other pronominal forms, there is a great deal of dialect variation. You will hear differences, but writing and reading knowledge is impossible without using and understanding the standard forms below. In most instances, if a sentence expresses an indirect object, definite or indefinite, you must use an indirect object clitic. 91 Лекција 6 Below are the forms of the indirect object pronouns together with the subject pronouns and direct object pronouns for comparison. You will recognize some of the short form indirect objects because you were using them for expressing possession, e.g., мајка му: Pronouns subject direct object indirect object long clitic long clitic јас мене ме мене ми ти тебе те тебе ти тој него го нему му тоа него го нему му таа неа ја нејзе ѝ ние нас нè нам ни вие вас ве вам ви тие нив ги ним им — себе (си) се себе(си) си кој кого го кому му Look at the following examples: Му давам пари на Иван. I give money to Ivan. Им читам писма на баба и дедо. I read letters to my grandmother and grandfather. Ѝ носам кафе на Билјана. I bring coffee to Biljana. Учителот им чита книги на децата. The teacher reads books to the children. As you can see in these examples, if the indirect object is named, you must place the indirect object clitic before the verb. If the indirect object is a pronoun, then typically the indirect object clitic is used alone: Бранко е тука. Му давам пари. Branko is here. I am giving him money. Ми носиш кафе. You bring me coffee. Гајдаџија, Струга Gajda Player, Struga Лекција 6 92 Билјана си купува весници. Biljana is buying herself newspapers. However, if you wish to emphasize the pronoun or to express contrast with another pronoun, then there are two possible constructions: 1. The long form of the indirect object pronoun may be used together with the clitic. The clitic must be placed before the verb, while the long form can occur in a variety of positions . This is the form prescribed in some grammars: Нему му носиш кафе, а не нам! Му носиш нему кафе, а не нам! Му носиш кафе нему, а не нам! You are bringing coffee to him but not to us! 2. The most common method, heard in many parts of Macedonia including the capital Skopje, is to use the preposition на followed by the long form direct object pronoun, which is used with all prepositions: Му носиш кафе на него, а не на нас! На него му носиш кафе, а не на нас! Note: in colloquial speech some speakers use the feminine form нејзе in place of неа after prepositions, e.g. на/со нејзе in place of на/ со неа ‘to/with her’. Вежба 3: Пополнете ги следниве реченици со заменките за индиректен објект, куса форма. Complete the following sentences with the short form indirect object pronouns. 1. ____ даваме пари на Бранко и Стив. 5. Баба ____ носи кафе на нас. 2. Елена ____ (јас) дава кафе. 6. Петре ____ (вие) покажува слики. 3. Танас ____ чита писмо на Лилјана. 7. Андреј ____ купува накит на Мира. 4. Ристо ____ дава книги на нив. 8. Танас ____ плаќа на келнерот. Вежба 4a: Пополнете ги следниве реченици со заменките за индиректен објект, долга форма. Complete the following sentences with the long form indirect object pronoun: Пример: Нему му носам кафе. 1. ______ ти носам книга. 5. Ви даваме кафе _________. 2. _______ ѝ носам книга. 6. Им покажуваме слики __________. 3._________ ми дава пари. 7. _________ ни покажуваат слики. 4. Му давам кафе _________. 8. Им кажува_________. 4б: Now rewrite the above sentences substituting на plus the long form direct object pronoun for the long form indirect object. пример: Нему му носам книга.—Му носам книга на него. 93 Лекција 6 Вежба 5: Пополнете ги следниве дијалози со заменките за индиректен објект, кратка и/или долга форма. Слушнете и проверете. Complete the following sentences with the short and/or long form indirect object pronoun . Listen and check your work. 1. Марко: Ало, Весна, што правиш? Весна: Еве, 1. _____ правам појадок на децата. Марко: А после? Имаш ли некоја работа? Весна: После ќе одам во Трговскиот центар. Сакам да 2. ____ купам нешто на Ана. 2. Гоце: Често ли 3. ______ пишуваш писма на родителите? Ана: Не многу често. Понекогаш 4. ____ испраќам спортски списанија на татко ми. Гоце: А на мајка ти? Ана: 5. ______ 6. ______ испраќам класична музика. 3. Гледаш овде на оваа слика Соња и јас седиме, а Томе 7. ______ донесува кафе. 4. Наум: Баба ми, кога доаѓа кај нас, секогаш 8. ______ донесува чоколади на мене и на сестра ми. Зора: А на брат ти ништо ли не 9. ______ донесува? Наум: Не, тој е голем. 10. ______ 11. ______ дава пари! 5. Лилјана: Стојан, одам во центар. Сакаш ли нешто да 12. ______ купам? Стојан: Ммм!? Знаеш што? Можеш ли да 13. ______ купиш еден молив и една тетратка за математика. Лилјана: Добро. Стојан: А, можеби е подобро да 14. ______ купиш два молива. Марко никогаш нема молив. Еден секогаш 15. ______ давам 16. ______ Лилјана: Сакаш да 17 ______ донесам и гума? Стојан: Не, имам две гуми. 6.2 Indirect and direct object clitics In all of the above examples, the direct object is indefinite and therefore there is only one clitic, the indirect object clitic. When the direct object is definite, the sentence will contain two clitics, one for the direct and one for the indirect objects. Note: The indirect...