In gesprek met morgen: Lessen voor de eenentwintigste eeuw

Voorwoord

Voorwoord Wetenschappers zijn in gesprek met morgen. Ze voorzien ontwikkelingen, ze stuiten op nieuwe mogelijkheden; ze maken zich zorgen over specifieke problemen; ze zijn overtuigd van nieuwe opdrachten. Over het algemeen is het grote publiek niet betrokken bij wat hen op dit punt intrigeert. Alleen als er in een of ander wetenschapsdomein een belangrijke doorbraak heeft plaatsgevonden of wanneer er zich op academisch vlak iets spectaculairs voordoet, genieten hun inspanningen belangstelling. Dat de media-aandacht voor hun engagement beperkt blijft, heeft weinig te maken met de relevantie ervan. Onderzoeksresultaten zijn inderdaad vaak partieel en domeinspecifiek, maar in vele gevallen gaat het om inzichten waarvan de gevolgen niet kunnen onderschat worden. Bovendien vormen die inzichten vaak het spiegelbeeld van persberichten waarvan de kwaliteit door een gebrek aan tijd en expertise te lijden heeft. In de reeks Lessen voor de eenentwintigste eeuw krijgen onderzoekers zelf de gelegenheid om aan het grote publiek kenbaar te maken wat hen boeit. Naast de grote verscheidenheid in temperament, stijl en methode valt daarbij op dat ieder van hen op een eigen manier betrokken is op de toekomst . Laten we kort overlopen in welke zin. Zo leren we over de beloftevolle symbiose tussen informatica en geneeskunde. Het aantal beschikbare gegevens die binnen de gezondheidszorg en in het medisch onderzoeksveld worden verzameld, stijgt hallucinant, maar de verwerkingscapaciteit van computers en de algoritmes om in informatiebestanden verbanden op te sporen, houden gelijke tred, wat tot nieuwe betrouwbare kennis leidt die relevant is voor het gezondheidsbeleid. Ook het onderzoek over het verre verleden zal in de toekomst door het gebruik van nieuwe onderzoekstechnieken worden verfijnd. Het beeld dat wetenschappers zich van de 12 voorwoord toekomst vormen is weliswaar niet altijd rooskleurig. Sinds mensen talrijk zijn geworden en op diverse manieren ingrijpen in hun milieu, blijkt de natuurlijke evolutie onderbroken of verstoord. Mensen kunnen zichzelf als superieur omschrijven, omdat ze bewust zijn van hun bestaan en omdat ze in staat zijn te communiceren en te organiseren, maar de initiatieven die ze daardoor kunnen nemen hebben niet alleen positieve gevolgen. De eenzijdige selectieschema’s van planten en dieren, de overbevissing en jacht, leiden tot een verlies aan genetische diversiteit. Het onverantwoord gebruik van geneesmiddelen en pesticiden leidt tot onvermoede selectie van schadelijke exoten. Alleen een eco-efficiënte economie kan een basis bieden voor de duurzaamheid van de biosfeer. Weten wat ons morgen te doen staat, berust op begrijpen waarom bepaalde beslissingen gisteren noodzakelijk leken. Niemand kan zich een beeld vormen van de toekomst zonder kennis van zijn geschiedenis. In die zin biedt een terugblik op het proces dat heeft geleid tot de eenmaking van Duitsland een beter begrip van de actuele politiek van de machtigste deelstaat van Europa. Historische evoluties hebben verschillende snelheden. Sommige worden gedreven door politieke conflicten en economische belangen, andere berusten op snel evoluerende trends en stijlen, weer andere ontwikkelen zich in functie van socioculturele verschuivingen. De ontwikkeling in de sport biedt van dat laatste een uitstekend voorbeeld. Beantwoordde de sport vijftig jaar geleden aan een strakke collectieve organisatie in clubverband met een duidelijke oriëntatie op topsport, vandaag neemt de individuele sportbeoefening hand over hand toe. Steeds meer mensen vinden het noodzakelijk om te werken aan hun fysieke conditie. Activiteiten zoals fitness , joggen en conditietraining hebben steeds meer succes, waardoor het klassieke sportbeleid in vraag kan worden gesteld. Een andere belangrijke socioculturele ontwikkeling betreft de ontwikkeling van een multiculturele samenleving. Of men dat betreurt of toejuicht, onze cultuur wordt steeds meer divers. Er bestaan met betrekking tot deze evolutie hardnekkige misvattingen. Cultuur en religie wordt vaak beschouwd als expressievormen van wat het private individu belangrijk vindt. Cultuurspecifieke gewoonten en religieuze rituelen kunnen echter ook beschouwd worden als symbolische vormen die ieder van ons in staat stellen onszelf in te voegen in iets dat ons bestaan draagt en ondersteunt. Voor de ontwikkeling van een vreedzame samenleving is een publieke ruimte waarin op die manier aan ieders eigenheid een plaats wordt toegekend van grote betekenis . Een ander facet van een samenleving waarin zich meerdere culturen thuis voelen, is het probleem van taalpolitiek. Hoe organiseert een staat haar communicatie met de burger op politiek en juridisch vlak, wanneer er in de multiculturele samenleving van morgen verscheidene talen zullen worden gesproken? Gaat ze uit van één of meerdere officiële talen of streeft voorwoord 13 ze naar een meertalige communicatie? Voor wie de verschillende taalsystemen overdenkt, is het duidelijk: een taalpolitiek impliceert automatisch een specifieke vertaalpolitiek. Met betrekking tot...