Georgian Poetry: Rustaveli to Galaktion

Vazha Pshavela

60 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION ვაჟა-ფშაველა სიმღერა (პასუხად) მე რომ ტირილი მეწადოს, თქვენ ვის რა გინდათ, ნეტარა? ერთი იცინის, სხვა სტირის: ესეთი არის ქვეყანა. ვისაც არ მოგწონთ ტირილი, ის ნუ დასჯდებით ჩემთანა: მტირალის სტვირის პატრონი ფეხს როგორ გავსწვდი თქვენთანა! მაგრამ გაიგებთ, ერთხელაც, ვინ ახლოს ვსდგევართ ღმერთთანა. – 1886 VAZHA PSHAVELA 61 Vazha Pshavela Song (a response) And if I want to cry, I will. Who is to tell me I should not? Someone is laughing, someone weeps. That’s the way of the world we’ve got. If you’re determined not to cry, sit somewhere else with who knows who. The songs I play are wet with tears— How can I dare to be with you? But one day you will understand the person God is closer to. – 1886 62 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION რამ გაგაჩინა, ქალაო (სიმღერა) რამ გაგაჩინა, ქალაო, ლერწმად აჭრილო წელშია? ნეტავი, ხელით შემახო, შენ რომ ვარდი გქონ მკერდშია! რომ დავიხოცნეთ, იქაცა კიდევ გიპოვნი მკვდრებშია. შენს იქით, ვინ სთქვა, რო იყოს ქალი, კაცი და ქვეყანა?.. ოღომც-კი შენთან მამყოფე, — თუნდ ბინას დავსცდე თემთანა, მოვკვდე შენს დაუტირებლად, თუ შეგადარო მზესთანა! თუნდ სრულად გასწყდენ ვარსკვლავნი, მზემ ტანთ ჩაიცვას შავები, ისეც მზეობას მიზამენ შენი ფოფინა თვალები! – 1886 VAZHA PSHAVELA 63 Girl, You’re a Wonder of Nature Who could have created you? girl as slender as a reed. That pair of roses on your chest? I want to pay them tender heed. Even if we die, I know we’ll meet on the other side. You’re beyond comparison wide awake, or sound asleep. I’d give up my home if I could bring you safe within my keep. If I compare you to the sun let me die, and do not weep. Even should the stars die out, and sun turn black at their demise, the world will still be sunny with the shining of your wondrous eyes. – 1886 64 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION დევების ქორწილი (მთიულური) ღამით ცა ჰქუხდა, გრგვინავდა, მთებს მოედრიკათ თავიო. ტყეს გასდიოდა ფოთოლი, ზღვა ბობოქარობს შავიო. დევებსა აქვის ქორწილი, დიდი დარბაზი ზრიალებს. მეც დამპატიჟეს, შევედი, რა მქისე სუნი ტრიალებს?! სამ პირად ცეცხლი დაენთოთ, ზედ სამი ქვაბი შხიოდა, სტუმრების წინა ხონჩებზედ კაცის თავ-ფეხი დიოდა. უკვენას ყურეშიითა კვნესის ხმა გამოდიოდა: “ძმის ხორცი როგორა ვსჭამო?!” - ყმა ვინმე გამოჰკიოდა. უსმელ-უჭმელად გავსძეხი, ყელშიაც ამომდიოდა. – 1886 VAZHA PSHAVELA 65 The Ogre Wedding The night sky boomed and thundered. The leaves blew away in a swarm. The mountains bowed down their heads. The sea was a seething black storm. Ogres are having a wedding a feast of food and drink I’m in a crowd of guests— What is that horrible stink? A bubbling cauldron sways… In front of every guest men’s heads and legs on trays. Behind me someone moans. “These are my brother’s bones,” a man cried from his seat. And I with nothing to eat felt suddenly replete. – 1886 66 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION ღამე მთაში დაღამდა... წვრილნი ვარსკვლავნი აყვავდენ, დასხდენ ცაზედა; მთვარე-კი ჯერ არსადა სჩანს, არ დაგვნათოის თავზედა, ჯერ თუ არ გაუღვიძნია, ისევ თუ სძინავს მკლავზედა! ჯერ გამარჯობა არ უთქვამს შემომჯდარს გორის ფხაზედა, სხივნი არ დაუგზავნია პირის საბანად წყალზედა. მგზავრს უჭირს ბნელით გამოსვლა, დადგომა სწორეს გზაზედა. მთებს ჩაუცვიათ შავები, ჭმუნვით დასცქერენ ხევებსა; ცივს ნიავს შესთავაზობენ უფსკრულს მოარულს დევებსა; ტყისთვისაც ძაძა ჩაუცვამს სიბნელეს დანატევებსა. გორით-გორს ბუვი გასძახის, თრთიან ყვავილნი მთებისა, ქოჩორს უვარცხნის ნიავი, დარაჯად დაადგებისა. მითამ იციან ღავღუვი, რად არ ჰყეფს ჯოგი მგლებისა?! წყალი სჩქეფს, ხევი ჩატირის, განა ერთი და ორია: აქაც, იქ, იმას იქითაც, საცა ფერცხალა გორია, VAZHA PSHAVELA 67 Night in the Mountains   It’s gotten dark… The tiny stars begin to flourish up on high The moon’s is still not shining yet: it hasn’t yet attained the sky. Perhaps it’s not awake at all, but managing to sleep at will: we wait for it to give a call from far beyond that bony hill. It hasn’t let its bright rays go to wash their faces in the spring: a traveler in the dark can’t know where there’s a road on which to stand. The mountains dressed in heavy black send the vales a saddened kiss and offer cooling breezes to ogres afoot in the abyss. Even the forest is in black in the darkness that keeps falling. On the mountain, flowers tremble. Hill to hill, an owl is calling. Breezes fluff the mountain’s hair, then freeze and stand as if on duty. Why do wolves, so known for howling, now allow this quiet beauty? Waterfalls in the ravine seem to weep without a stop here and there, and far beyond the hillside’s high and bony top, 68 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION ლამაზის მთების ასულთა ხმა ხმისთვის შაუწონია. მადლი შენ, ყველა ერთმანეთს, უფალო, დაუმონია; ამაზე ტურფა და კარგი მე სხვა აღარა მგონია!.. ხევი მთას ჰმონებს, მთა - ხევსა, წყალნი - ტყეს, ტყენი - მდინარეთ, ყვავილნი - მიწას და მიწა - თავის აღზრდილთა მცინარეთ და მე ხომ ყველას მონა ვარ, პირზედ ოფლ-გადამდინარედ! ეხლა ცა წყნარობს... სოფელსაც გულწყნარად დაეძინება. უეცრად შუაღამისას ცას ჯანღი დაეფინება, შავი ზღვის შავი ვეშაპი პირღია დაგვეღირება, ჩვენ, მოსვენებით მძინარეთ, საჭმელად დაგვეპირება. მოჰსქდება ქარი და ღვარი, სდგას ლეწა-მტვრევა ბრძოლისა; დროება ჩამოვარდნილა დიდი შიშის და ძრწოლისა. მთელი მთა-ბარი იქცევა მეორ-მოსვლაა სწორედა! მოჰკაწრავს ღვარი ტყე-კლდეებს, მოაქვს და მოსდგამს ყორედა. ბუნება მბრძანებელია, იგივ მონაა თავისა, VAZHA PSHAVELA 69 where every mountain girl and mother make one voice and let it ring. Lord, it is your grace they sing, for you made us to serve each other. Of all our labors in the sun, this is the noblest, sweetest one. The hill serves gladly the ravine and this spring serves the forest green. The earth that’s served by every flower, serves its children every hour. I serve things by God’s good grace, and gladly wipe sweat from my face. Right at this time, the sky is calm… The world seems to be sound asleep, but midnight fog will veil the sky, and soon the black whale of the deep will open his enormous mouth and we who sleep so peacefully are what he is about to eat. The wind with downpour then will clash. Their desperate fight will cost us dear. Our premonitions will give way to a raging plague of fear. The world is being torn apart. Oh, yes—the second coming’s here! The flood unseats the rocks and trees— it drops that one to this one seize. Nature rends what once it gave— now a lord that was a slave. 70...