-
Chapter Seven. Life
- University of Texas Press
- Chapter
- Additional Information
113 Ri k’aslemal 7 Goals: Goals • Talk about daily life and routines • Discuss weather • Strengthen reading skills Kojtzijon • Weather • Morning Routines • Evening Routines • Household Chores Kemchi’ • Reflexive Verbs • Relational Nouns Kojsik’in • The Weather Today • A Lazy Man • Life at Home • A Good Thinking Young Man • Two Workers with Different Ideas • A Hard-Working Woman Ri B’anob’äl Maya’ • Gender roles Ri K’aslemal Wakamïn • Market Day 114 Kojtzijon R Ri i r ru ub b’ ’e ey ya al l q q’ ’i ij j T Th he e w we ea at th he er r¿¿A Ac ch hi ik ke e r ru ub b’ ’a an no on n r ri i q q’ ’i ij j w wa ak ka am mï ïn n? ? Ch’uticholtzïj ch’umil star ik’ moon kaj sky q’ij sun sutz’ cloud Wakamïn k’o kaq’ïq’. Wakamïn k’o kaq’ïq’ jöb’. Wakamïn k’o jöb’. Wakamïn k’o k’atän. Wakamïn k’o saqb’äch jöb’. Wakamïn k’o tew. Wakamïn saq’ij. Wakamïn muqül. [3.239.83.89] Project MUSE (2024-03-29 14:59 GMT) 115 Silonïk A. Match to the activity best suited to each type of weather. _____ 1. Nawelesaj atzyaq, naqüm k’ïy ya’. a. K’o tew. _____ 2. Yab’iyaj pa juyu’, nakusaj apawi’. b.K’o jöb’. _____ 3. Nakusaj k’ïy atzyaq. c. Saq’ij. _____ 4. Nasik’ij jun wuj chi rupan awochoch. d. K’o k’atän. _____ 5. Yekiköt ri awän, ri ichaj, ri kotz’i’j. e. Muqül. B. ¿Achike q’ij k’o kaq’ïq’? Write the day that best fits each description. luq’ij maq’ij meq’ij juq’ij 1. Wakamïn k’o saqb’äch jöb’. ____________________________ 2. Wakamïn saq’ij. _________________________________ 3. Wakamïn k’o jöb’. ________________________ 4. Wakamïn muqül. ________________________ C. ¿Achike rub’anon ri q’ij pa atinamit? Describe the seasons where you live answering the following questions. 1. ¿Achike rub’eyal ri q’ij pa ri nab’ey ik’? ___________________________ 2. ¿Achike rub’eyal ri q’ij pa ri ruwaq ik’? ___________________________ 3. ¿Achike rub’eyal ri q’ij pa ri rukaj ik’? ___________________________ 4. ¿Achike rub’eyal ri q’ij pa rujulaj ik’? ___________________________ D. Answer these weather-related questions in complete sentences. 1. Achike atzyaq nakusaj töq k’o tew? __________________________________________________________________ 2. Achike rub’onil ri kaj pa saq’ij? __________________________________________________________________ 3. Achike kib’onil ri sutz’ töq muqül? __________________________________________________________________ 116 Ruq’ij Ajpub’ Wakamïn jun jeb’ël q’ij roma nimaq’a’ töq xik’astäj k’o jun mama’ äk’ xb’ixan. Yalan tew, roma ri’ xinkusaj nukoton. K’a ri’ xib’e pa nusamaj, töq xinapon xsaq’ijin pe, k’a ri’ xpe yalan k’atän, xinwelesaj nukoton roma wakamïn saq’ij chïk, k’a ri pa tiqaq’ij xitzolin pe pa wochoch, xaxe xiruchäp ri jöb’, roma ri’ xich’eqe’, xiyawäj roma ri’ xib’e wakamïn toq’a’ rik’in ri aq’omanel. Kojsik’in K’utunïk A. Answer the questions about the reading in complete sentences. 1. ¿Achike ri nb’ixan pa nimaq’a’? ______________________________________. 2. ¿Achike roma xukusaj rukoton Ajpub’? ______________________________. 3. ¿Achike roma xrelesaj rukoton Ajpub’? ______________________________. 4. ¿Achike roma xch’eqe’ Ajpub’? ______________________________________. 5. ¿Akuchi’ nb’e wi Ajpub’ wakamïn? ___________________________________. Ch’uticholtzïj -ch’eqe’ get wet -k’astäj wake up mama’ äk rooster -tzolin return xsaq’ijin pe the day cleared -yawäj get sick 117 Kojtzijon K Ka an ne ek k, , ¿¿a ac ch hi ik ke e n na ab b’ ’ä än n p pa a t ta aq q n ni im ma aq q’ ’a a’ ’? ? K Ka an ne ek k, , w wh ha at t d do o y yo ou u d do o m mo or rn ni in ng gs s? ? P Pa a t ta aq q n ni im ma aq q’ ’a a’ ’… … Ch’uticholtzïj -jïk’ comb lemow mirror -su’ wipe, dry Yik’astäj. Yiyakatäj. Ninb’än silonïk. Nink’waj nuwuj pa tijob’äl. Yinatin. Ninsu’ wij. Nintïj ri saqawa’in. Ninjïk’ nuwi’. Ninkusaj nutzyaq. 118 Silon...