- Amuyunaka (Cómo pensar)
Amuyunaka
¿kawkinkpachasa anchanchuja?
—Rosaría Chambi
-Maya-
Arumasaurusalayqanakaja chaqt´atawaanchanchumpiki jikt´asirisak'uchipuniriswa jikt'asitatxa.Utaja chiqachiqa arumakiasxarasapuniwa makikipixa khori churasasuyaña muntxalukhitañataki.
-Paya-
Ajustu phaxsinamachasiriwa sarajajaya chakanakaruwajintili achachinakampiumt'aña muntxa,nayatxa jupanakaxa sustjasipxaniwakunsa munanixa churajawa,jakañajaru kutt'aniwsinstijach'a khori jamp'atunakwaanakisinxa,utajaru purinintatxawaliwa miratatayaja- machasiristxaya-
-Kimsa-
Jilïri jacha anchanchu:-¿Kunsa urunaka lurta?- quriwa ch´iqichta-¿Arumanakasti?- ajaru jupha jakhuñantwa.
-Pusi-
Phaxsisawarawarasajaniwa tukt'asipkitiqharasachikürusajayp'usalliphiqisinkapuniniwasuma p'ujsa imillanakjamakhusa munañjama imillalayqanistachjamawa. [End Page 137]
Cómo pensar
¿Dónde estará el diablo?
—Rosaría Chambi
-Uno-
NochesDíaslos brujos se han perdidosi solo me encontrase con el diablosiempre sería felizpor mi casaen la mitad de la nochetemerosamente pasa el duende repartiendo oroesperarlo quieropara enloquecer
-dos-
Mes de agostome iré a embriagarmea los cerros distantes,con los antiguos gentilesquiero emborracharme,de mí se van a asustar los gentilesy lo que me pidan les voy a dar,y cuando regrese a mi casaun gran sapo de orovoy a traerhasta hacerle llegar a mi casapara hacerlo reproducir-embriagado estoy-
-tres-
Diablo mayor- ¿Qué haces de día?- reparto oro- ¿y qué haces de noche?- cuento mis quinuas.
-cuatro-
La lunaLas estrellasnunca se acaban,En la mañanaEn el medio díaEn las tardesSiempre están brillandoPreciosas princesasComo las divinas mujeres-Me han hechizado- [End Page 138]
Juan Pio Mamani Chambi estudió Lingüística y Literatura en la Universidad Peruana Unión. En 1985 publicó "Lingüística Regional Puneña" (UNA–Puno). Dirigió el "Primer Festival del Libro Pedagógico", promovido por la Dirección Regional de Educación. Actualmente es docente en la Universidad Andina Néstor Cáceres Velásquez.