In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:

  • Nā Nūpepa o ka Makahiki 1834, Māhele 3 / The 1834 Newspapers, Part 3
  • Translated by Kapulani Antonio and Lokahi Antonio

E ho'opuka li'ili'i hou 'ia ana ma kēia māhele o ka puke pai nā nūpepa Hawai'i a pau ma ke ka'ina i pa'i mua 'ia ai. E ho'omau ana ma lalo iho nei me ka nūpepa Hawai'i o ka makahiki 1834 'o Ka Lama Hawai'i. Ua pa'i mua 'ia ma Lahaina Luna, Maui, na nā haumāna o Ke Kulanui o Hawai'i ma Lahaina Luna a me nā kula 'ē a'e a nā mikionali Kalawina. 'O Lorrin Andrews ka Luna Ho'oponopono. Na nā kumu a me nā haumāna o ke Kulanui i kākau; 'a'ole na'e i palapala 'ia ko lākou mau inoa pākahi. Forbes 901 (II:75-77); Mo'okini 24; Chapin 63.

Ua pa'i 'ia ma lalo iho nei ka pukana o Ka Lama Hawai'i o ka 28 Pepeluali 1834, nona nā 'ao'ao he 'ehā: 'elua 'atikala o ka 'ao'ao 'ekahi; ho'okahi ki'i o ka 'ao'ao 'elua; 'ekolu 'atikala o ka 'ao'ao 'ekolu; a me 'elima o ka 'ao'ao 'ehā. Na Alonzo Chapin a me kāna wahine 'o Mary Ann Tenney Chapin i ho'omākaukau i nā ki'i. He hō'ike ka 'atikala mua i ka holomua o nā kumu a me nā haumāna ma nā kula mikionali o Maui. He hō'ike pū i nā papa helu 'ano nui o nā kānaka ma ka ho'ona'auao.

1. KA LAMA HAWAII. HE MEA IA E HOOLAHA IKE, A HE MEA HOI E PONO AI KE KULANUI. I naaupo ka uhane, aole ia he maikai. NA SOLOMONA.

Makahiki 1. LAHAINALUNA MAUI FEBERUARI 28, 1834. HELU 3.

NO NA KULA O MAUI.

I ka makahiki o ka Haku, 1823 ka pae ana mai o Keopuolani, me na Misionari ma Lahaina nei. Ia manawa aole kula, aole halekula, aole i makemake na kanaka i ka palapala. Ao no nae o Ke opuolani i ka Piapa, a me Nahienaena, a me Hoapili a me kekahi poe alii, a me kekahi poe kanak[a] o lakou. Hookahi paha haneri ka poe i ao. Aole mahuahua ka poe i ao ia makahiki.

2. A i ka makahiki 1824, kaua ma Kauai. A hoi mai na'lii mai Kauai mai, alaila, kukula nui.

1. KA LAMA HAWAI'I HE MEA IA E HO'OLAHA 'IKE, A HE MEA HO'I E PONO AI KE KULANUI I na'aupō ka 'uhane, 'a'ole ia he maika'i NA SOLOMONA

Makahiki 1 LAHAINA LUNA, MAUI PEPELUALI 28, 1834 HELU 3

NO NĀ KULA O MAUI

I ka makahiki o ka Haku 1823 ka pae 'ana mai o Keōpūolani me nā Misionari ma Lahaina nei. I ia manawa1 'a'ole kula, 'a'ole hale kula, 'a'ole i makemake nā kānaka i ka palapala. A'o nō na'e 'o Keōpūolani2 i ka pī'āpā, a me Nāhi'ena'ena, a me Hoapili a me kekahi po'e ali'i, a me kekahi po'e kānaka o lākou. Ho'okahi paha haneli ka po'e i a'o. 'A'ole māhuahua ka po'e i a'o i ia makahiki.3

2. A i ka makahiki 1824, kaua ma Kaua'i. A ho'i mai nā ali'i mai Kaua'i mai, a laila, kukula nui. [End Page 60]

[End Page 61]

3. I kekahi hoike ana ma ia hope mai, ma ke

  • Kula a ke alii -          50 haumana

  • Na ohua o ke alii -       287

  • Lahaina a pau 1,        138

  • O na kula e            1,551

  • O maui nei apau        2,689

4. Pau ia hoike ana, alaila, hele nui na kumu i Hamakua, a i Kipahulu, a i Kaupo, a i Kula, a i Haliimaile, a i Lanai.

5. Alaila mahuahua ke ao ana o na kanaka mai o a o. Aole nae i pono na kula, no ka naaupo o na kumu. Loihi ke ao ana o...

pdf

Share