The Orator/O Le Tulafale (review)

Na o'o mai ni lagona 'ese'ese 'i le 'aumaimoa i le pō na fa'ato'ā fa'aali ai le ata 'O Le Tulafale i le pitonu'u o Porirua i Uēligitone, Niu Sila. Na va'aia le lolofi mai o le atunu'u o Sāmoa, Papālagi, Māoli ma tagata fo'i o isi atumotu o le Pasefika e maimoaina lenei ata fou. 'A'o tālia le 'āmataga, sā le'i maua ni manatu mautū ma le maopoopo 'auā e tau­mate i liu po 'o le ā lenei ata. 'Ae na fa'aosofia lagona 'ina 'ua 'āmata fa'aali le ata ma va'aia ai fōliga matagōfie o atumauga lanulau'ava mālosi, le to'ulu'ulu mālie ifo o uaga i luga o lautalo lauusiusi lanumeamata, le taia i le fa'alogo o le pā'ō'ō o matāua i luga o isi laulā'au 'ese'ese, le sanisani fiafia o manu felelei i luga o lā'au o le vaomatua, le totolo lēmū ane o le pili i tafatafa o se 'ogālā'au ma aga'i atu ai i luga o laulā'au mamago, e alu e sa'ili sana mea'ai o le aso!

'O le fa'atomuaga lea o lenei ata tīfaga, 'ua fa'aali mai ai le si'osi'omaga mānaia ma le lafulēmū, 'o se ulua'i va'aiga lautele 'i le atunu'u o Sāmoa. 'Ua 'avea lea folasaga e fa'aaogā ai le gagana va'aia o mata, e fa'ailoa mai ai le 'oa o le ālāfua 'ua ta'ua o le ata tīfaga. 'Ae taia loa taliga i 'upu lauvavale (tulou) i se leo pa'a'ā, 'ua lafo ai ni 'upu māsoā i se fa'ato'aga i uta o se nu'u! 'O ni 'upu taufa'amata'u a nisi na gālulue; 'o se tasi lea o fa'ailo o le itū'aiga si'osi'omaga ma le lalolagi lea 'ua pu'eina ma momoli mai e lenei ata tīfaga, ona e iai lona tāua.

'O se matāti'a fou ma le tāua lea 'ua 'ausia ma fa'ata'atia e lenei ata. 'O Le Tulafale, 'ua iloga lona tula'i mai 'o se ulua'i ata tīfaga tele lea 'ua fa'aalia i faletīfaga tetele o le lalolagi (e 'ese mai ata lāiti 'ua ta'ua o dvd e fa'aali i tele­vise) 'ua fa'aaogā ai le gagana Sāmoa. 'Ua 'ato'atoa ai ma fa'amalieina le matamataga a le 'aumaimoa. 'Ua fa'aalia mai ai tū ma aga māsani o le lalolagi o Sāmoa i o latou si'osi'omaga 'ese'ese, e fa'aaogā ai itū'āiga 'upu ma tala e talafeagai o le gagana Sāmoa. 'O se matāti'a fou 'auā fa'ato'ā fa'alogoina lea o le gagana Sāmoa i totonu o faletifaga o le lalolagi lautele. 'Ua fa'amalieina le va'ai ma le fa'alogo 'aemaise o lagona, ona 'ua 'ausia lenei sini 'autū i lenei ata tīfaga. 'Ua saputu ai lagona sanisani ma ni lagona fa'agae'etia, talu va'aiga ma fa'alogoga fa'amaupu'epu'e 'ua fausia e lenei ata tīfaga tāua ma le maoa'e.

'O itū'āiga gagana 'olo'o fa'aaogāina i le Tulafale, e lē fa'aitūtasi. 'Ua iai le gagana o aso 'uma, 'o le gagana fa'aaloalo, 'o le gagana o le fiafia, 'o le fa'anoanoa, 'o 'upu fo'i o le to'atāma'i ma le ita. 'O se tasi lea o metotia 'olo'o fa'aaogā e le 'aufaiatatīfaga e mamanu ai uiga ma olaga...