University of Hawai'i Press
  • Nā Nūpepa o ka Makahiki 1892, Māhele 1 / The 1892 Newspapers, Part 1
  • Translated by Kaliko Trapp

E pa'i 'ia ana ma ka puke pai nei nā nūpepa Hawai'i o ka makahiki 1892, 'oiai he au ko'iko'i ia o ka mō'aukala o Hawai'i nei. E ho'omaka ana me Ka Leo o ka Lāhui no Honolulu, 'ao'ao mua, ka lā 1 o Ianuali, 1892. 'O J. E. Bush ka luna ho'oponopono a pu'ukū. 'A'ole hō'ike 'ia na wai kēlā me kēia 'atikala i kākau. Ua mana'o 'ia nō na'e na J. K. Prendergast, ke kākau 'ōlelo o ka Hui 'Ao'ao Lāhui Liberala, i kākau i nā 'atikala kālai'āina 'elua. 'A'ole i pa'i 'ia ma 'ane'i 'elua mo'olelo o ka 'ao'ao mua o ua nūpepa nei, 'oiai 'a'ole i pau; e pa'i 'ia ana ma kekahi pukana o ka puke pai. Mo'okini 27; Chapin 53.

Ua pili loa ka nūpepa Ka Leo o ka Lāhui me ka Hui 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala, 'oiai ua kūpa'a nā mea 'elua ma hope o ka pono lāhui Hawai'i. Helu papa 'ia nā inoa o nā alaka'i kālai'āina Hawai'i o ia au.

1. KA LEO O KA LAHUI "E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono." Buke II. HONOLULU IANUARI 1, 1892. Helu 358

NA LUNA NUI A ME NA KOMITE O KA HUI AOAO LAHUI LIBERALA.

Hon. JNO. E. BUSH        Peresidena

"   J. NAWAHI         Hope "

Mr. J. K. PRENDERGAST     Kakauolelo

"  C. B. MAILE          Puuku.

2. KOMITE.

Hon. R. W. WILIKOKI
Nob. D. W. PUA
Mr. J. K. BIPIKANE
" A. SMITH
" GEO. MARKHAM
" D. W. KAHUAKAI
" M. A. PAOA.

1. KA LEO O KA LĀHUI "'E Mau ke Ea o ka 'Āina i ka Pono." Puke II. HONOLULU IANUALI 1, 1892. Helu 358

NĀ LUNA NUI A ME NĀ KŌMIKE O KA HUI 'AO'AO LĀHUI <HAWAI'I> LIBERALA.

Hon. JNO. E. BUSH        Pelekikena

"   J. NĀWAHĪ1         Hope  "

Mr. J. K. PRENDERGAST     Kākau 'Ōlelo

"  C. B. MAILE           Pu'ukū.

2. KŌMIKE.

Hon. R. W. WILIKOKI
Nob. D. W. PUA
Mr. J. K. BIPIKĀNE
" A. SMITH
" GEO. MARKHAM
" D. W. KAHUAKAI
" M. A. PAOA. [End Page 90]

[End Page 91]

3. KOMITE WAIWAI.

Mr. J. K. PRENDERGAST
" C. B. MAILE
" J. ALAPAI
" J. W. KUALAKU
" SAM. KEKUKAHIKO.

4. KOMITE AHAOLELO.

Hon. J. E. BUSH
" J. NAWAHI
" R. W. WILIKOKI
" W. P. KANEALII
Nob. D. W. PUA
Mr. J. ALAPAI
" D. M. PUNINI.

5. KOMITE ELELE.

APANA I.

Hon. J. E. BUSH
Mr. J. W. KAHALEWAI
" D. K. KAMAKAUWILA

6. APANA II.

Mr. J. W. BIPIKANE
" D. K. KAHUAKAI
" J. KAHAHAWAI.

7. APANA III.

Mr. J. K. PRENDERGAST
" SAM. KEKUKAHIKO
" J. AULD.

8. APANA IV.

Mr. C. B. MAILE
" G. W. KUALAKU
" R. PALAU

9. APANA V.

Nob. D. W. PUA
Mr. W. KALAEHAO
" J. B. KANOA.

3. KŌMIKE WAIWAI.

Mr. J. K. PRENDERGAST
" C. B. MAILE
" J. ALAPA'I
" J. W. KUALAKU
" SAM. KEKÜKAHIKO.

4. KŌMIKE 'AHA'ŌLELO.

Hon. J. E. BUSH
" J. NĀWAHĪ
" R. W. WILIKOKI
" W. P. KĀNEALI'I
Nob. D. W. PUA
Mr. J. ALAPA'I
" D. M. PÜNINI.

5. KŌMIKE 'ELELE.

PANA I.

Hon. J. E. BUSH
Mr. J. W. KAHALEWAI
" D. K. KAMAKAUWILA

6. 'ĀPANA II.

Mr. J. W. BIPIKĀNE
" D. K. KAHUAKAI
" J. KAHĀHĀWAI.

7. 'ĀPANA III.

Mr. J. K. PRENDERGAST
" SAM. KEKÜKAHIKO
" J. AULD.

8. 'ĀPANA IV.

Mr. C. B. MAILE
" G. W. KUALAKU
" R. PALAU

9. 'ĀPANA V.

Nob. D. W. PUA
Mr. W. KALAEHAO
" J. B. KANOA. [End Page 92]

[End Page 93]

[End Page 90a]

This journal is publishing the Hawaiian newspapers of 1892, due to historical interest. We begin with page one of Ka Leo o ka Lāhui (The Voice of the Nation), published in Honolulu on January 1, 1892. J. E. Bush was the newspaper's editor and treasurer. Although the articles' authors are not identified, it is possible that J. K. Prendergast, as secretary of the Hui 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala (Hawaiian National Liberal Party), may have written the newspaper's two political articles. As they are incomplete, two other stories found on page one will be presented in another issue of this journal. Mo'okini 27; Chapin 53.

The newspaper Ka Leo o ka Lāhui (The Voice of the Nation) was closely associated with the Hawaiian National Liberal Party; both stood out as strong proponents for Hawaiian rights. This list of the Party's key leaders, "The Head Officials and Committee Members of the <Hawaiian> National Liberal Party," is a roster of leading patriots of the day.

1. KA LEO O KA LĀHUI "The Life of the Land is Perpetuated in Righteousness." Volume II. HONOLULU JANUARY 1, 1892. Number 358

THE HEAD OFFICIALS AND COMMITTEE MEMBERS OF THE HAWAIIAN NATIONAL LIBERAL PARTY.

Hon. JOHN E. BUSH        President

"  J. NĀWAHĪ          Vice  "

Mr. J. K. PRENDERGAST     Secretary

"  C. B. MAILE           Treasurer.

2. COMMITTEE.

Hon. R. W. WILCOX
Nob. D. W. PUA
Mr. J. K. BIPIKĀNE
"  A. SMITH
"  GEO. MARKHAM
"  D. W. KAHUAKAI
"  M. A. PAOA. [End Page 91a]

[End Page 92a]

3. FINANCIAL COMMITTEE.

Mr. J. K. PRENDERGAST
" C. B. MAILE
" J. ALAPA'I
" J. W. KUALAKU
" SAM. KEKÜKAHIKO.

4. LEGISLATIVE COMMITTEE.

Hon. J. E. BUSH
"  J. NĀWAHĪ
"  R. W. WILCOX
"  W. P. KĀNEALI'I
Nob. D. W. PUA
Mr. J. ALAPA'I
" D. M. PÜNINI.

5. REPRESENTATIVE COMMITTEE.

DISTRICT I.

Hon. J. E. BUSH
Mr. J. W. KAHALEWAI
"  D. K. KAMAKAUWILA

6. DISTRICT II.

Mr. J. W. BIPIKĀNE
"  D. K. KAHUAKAI
"  J. KAHĀHĀWAI.

7. DISTRICT III.

Mr. J. K. PRENDERGAST
"  SAM. KEKÜKAHIKO
"  J. AULD.

8. DISTRICT IV.

Mr. C. B. MAILE
"  G. W. KUALAKU
"  R. PALAU

9. DISTRICT V.

Nob. D. W. PUA
Mr. W. KALAEHAO
"  J. B. KANOA. [End Page 93a]

Kumukānāwai o ka Hui 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala

'O ka Hui 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala ka hui e alaka'i a paipai nui ana i ke kū'oko'a 'ana o ka lāhui Hawai'i. He 'atikala kēia e hō'ike ana i ke kuleana pākahi o ko ka Hui mau kōmike.

1. KUMUKANAWAI O KA HUI AOAO LAHUI HAWAII LIBERALA.

Ua hookumuia keia Hui, i kulana no ke kukulu ana i na manao aloha Aina a aloha Lahui. A i mea hoi e hoomau aku ai i ka noho ana kuokoa o Hawaii nei. A e hoopaa loa ai hoi i na hooponopono aupuni kaulike no ka lehulehu.

2. KA INOA.

PAUKU I - E kapaia ka inoa o ka Hui, Ka Aoao Lahui Hawaii Liberala.

3. NA LALA.

PAUKU II - O na Lala o keia Hui, oia no ka poe a pau i komo mai, a kakau inoa malalo o keia Kumukanawai.

4. NA LUNA NUI.

PAUKU III - Eia na Luna Nui o ka Hui. He Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo, Puuku. E noho no lakou ma ka oihana no ka manawa, elua makahiki, mai ko lakou la i koho ia ai; eia nae, e hakahaka no ka make, a haalele, a hoopau ia paha no kekahi hewa. E paniia ia hakahaka e ka mea i koho ia no ka manawa wale no i koe e piha ai na makahiki elua.

5. NA HANA A NA LUNA NUI.

PAUKU IV - Na ka Peresidena, a i ole ia o kona hope paha, e noho hoomalu i na halawai a pau o ka Hui, a nana no e hooia i na kauoha a pau o ka Hui.

1. KUMUKĀNĀWAI O KA HUI 'AO'AO LĀHUI HAWAI'I LIBERALA.

Ua ho'okumu 'ia kēia Hui i kūlana no ke kūkulu 'ana i nā mana'o aloha 'Āina a aloha Lāhui. A i mea ho'i e ho'omau aku ai i ka noho 'ana kū'oko'a o Hawai'i nei. A e ho'opa'a loa ai ho'i i nā ho'oponopono aupuni kaulike no ka lehulehu.

2. KA INOA.

PAUKŪ I - E kapa 'ia ka inoa o ka Hui, Ka 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala.

3. NĀ LĀLĀ.

PAUKŪ II - 'O nā Lālā o kēia Hui, 'o ia nō ka po'e a pau i komo mai a kākau inoa ma lalo o kēia Kumukānāwai.

4. NĀ LUNA NUI.

PAUKŪ III - Eia nā Luna Nui o ka Hui. He Pelekikena, Hope Pelekikena, Kākau 'Ōlelo, Pu'ukū. E noho nō lākou ma ka 'oihana no ka manawa 'elua makahiki mai ko lākou lā i koho 'ia ai; eia na'e, e hakahaka no ka make, a ha'alele, a ho'opau 'ia paha no kekahi hewa. E pani 'ia ia hakahaka e ka mea i koho 'ia no ka manawa wale nō i koe e piha ai nā makahiki 'elua.

5. NĀ HANA A NĀ LUNA NUI.

PAUKŪ IV - Na ka Pelekikena, a i 'ole ia 'o kona hope paha, e noho ho'omalu i nā hālāwai a pau o ka Hui, a nāna nō e hō'oia i nā kauoha a pau o ka Hui. [End Page 94]

[End Page 95]

6. Na ke Kakauolelo e malama i na Buke, Pepa a me na moolelo o na halawai [a] pau o ka Hui, a e hoopaa hoi i na huina dala i loaa mai a i hoolilo ia aku.

7. Na ka Puuku e malama i na dala a me na waiwai a pau o ka Hui a e hoike i na loaa mai a me na hoolilo ana imua o ka Hui, i na manawa a pau e makemake ia ai. Aole nae e hiki iaia ke hoolilo i kekahi dala o ka Hui me ka ae ole o ka Hui, a me ka apono ole hoi o ka Peresidena.

8. PAPA KOMITE HOOKO.

PAUKU V - E koho ia ehiku lala mai loko mai o na Hoa o ka Hui i Papa Hooko. A ina ia Papa e imi a e waiho mai i ka Peresipena, i na Kumuhana manao ia no ka Hui.

9. KOMITE KUMAU.

PAUKU VI - E koho ia mai waena mai o na lala o ka Hui i elima Hoa i Komite Waiwai. Ehiku Hoa Komite Ahaolelo, umikumamalima Hoa Komite Elele, iwakalua kumamakahi Hoa Komite Lahui or Kuwaena.

10. A - Na kekahi Komite Waiwai e hooponopono no na mea pili i ka ohi dala ana.

11. B - Na ke Komite Ahaolelo e hooko na mea pili i ka Ahaolelo.

12. C - Na ke Komite Elele, e noonoo a hoike mai i na inoa o na poe i manao ia i mau moho balota no ka Aoao Lahui, no ke kau ahaolelo e hiki mai ana, a na ka Hui e hooko loa.

6. Na ke Kākau 'Ōlelo e mālama i nā Puke, Pepa a me nā mo'olelo o nā hālāwai a pau o ka Hui, a e ho'opa'a ho'i i nā huina kālā i loa'a mai a i ho'olilo 'ia aku.

7. Na ka Pu'ukū e mālama i nā kālā a me nā waiwai a pau o ka Hui a e hō'ike i nā loa'a mai a me nā ho'olilo 'ana i mua o ka Hui, i nā manawa a pau e makemake 'ia ai. 'A'ole na'e e hiki iā ia ke ho'olilo i kekahi kālā o ka Hui me ka 'ae 'ole o ka Hui, a me ka 'āpono 'ole ho'i o ka Pelekikena.

8. PAPA KŌMIKE HO'OKŌ.

PAUKŪ V - E koho 'ia 'ehiku lālā mai loko mai o nā Hoa o ka Hui i Papa Ho'okō. A na1 ia Papa e 'imi a e waiho mai i ka Pelekikena2 i nā Kumuhana mana'o 'ia no ka Hui.

9. KŌMIKE KÜMAU.

PAUKŪ VI - E koho 'ia mai waena mai o nā lālā o ka Hui i 'elima Hoa i Kōmike Waiwai, 'Ehiku Hoa Kōmike 'Aha'ōlelo, 'umikumamālima Hoa Kōmike 'Elele, iwakāluakumamākahi Hoa Kōmike Lāhui a i 'ole3 Kūwaena.

10. A - Na kekahi Kōmike Waiwai e ho'oponopono no nā mea pili i ka 'ohi kālā 'ana.

11. B - Na ke Kōmike 'Aha'ōlelo e ho'okō i nā mea pili i ka 'Aha'ōlelo.

12. C - Na ke Kōmike 'Elele e no'ono'o a hō'ike mai i nā inoa o nā po'e i mana'o 'ia i mau moho pāloka no ka 'Ao'ao Lāhui no ke kau 'aha'ōlelo e hiki mai ana, a na ka Hui e ho'okō loa. [End Page 96]

[End Page 97]

13. D - O ke Komite Lahui, oia no ke Komite Kuwaena iloko o keia Pae Aina holookoa. Na ia Komite no e hoolaha aku ma ke akea, no na poe a pau loa i apono ia, no ka holo moho ana iloko o keia aupuni ma ka Aoao Lahui. A na ia Komite no e poloai aku i na Komite o na apana Mokupuni no na hana ano nui a ka Hui i manao ai e halawai.

14. NA HUI MA NA MOKUPUNI.

PAUKU VIII - O na Hui p ka Aoao Lahui Hawaii Liberala e ku nei, a e kukulu ia aku ana ma keia mua aku ma na apana Mokupuni, i ku like na manao Kalaiaina no ka pono o ka Aoao Lahui o lakou no na Aha Hui Lala no keia Hui.

15. NA HOOLOLI ANA.

PAUKU IX - E hiki no ke hoololi a pakui mai a hoopau loa paha i keia Kumukanawai mamuli o ka hooholo ana a ka hapanui o na Hoa o ka Hui, i hiki mai ma ia halawai, i kahea ia no ia hana.

13. D - 'O ke Kōmike Lāhui, 'o ia nō ke Kōmike Kūwaena i loko o kēia Pae 'Āina holo'oko'a. Na ia Kōmike nō e ho'olaha aku ma ke ākea no nā po'e a pau loa i 'āpono 'ia no ka holo moho 'ana i loko o kēia aupuni ma ka 'Ao'ao Lāhui. A na ia Kōmike nō e polo'ai aku i nā Kōmike o nā 'āpana Mokupuni no nā hana 'ano nui a ka Hui i mana'o ai e hālāwai.

14. NĀ HUI MA NĀ MOKUPUNI.

PAUKŪ VIII4 - 'O nā Hui o5 ka 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala e kū nei, a e kūkulu 'ia aku ana ma kēia mua aku ma nā 'āpana Mokupuni, i kū like nā mana'o Kālai'āina no ka pono o ka 'Ao'ao Lāhui, 'o lākou nō nā 'Ahahui Lālā no kēia Hui.

15. NĀ HO'OLOLI 'ANA.

PAUKŪ IX - E hiki nō ke ho'ololi a pāku'i mai a ho'opau loa paha i kēia Kumukānāwai ma muli o ka ho'oholo 'ana a ka hapanui o nā Hoa o ka Hui i hiki mai ma ia hālāwai i kāhea 'ia no ia hana. [End Page 98]

[End Page 99]

Constitution of the Hawaiian National Liberal Party

The Hawaiian National Liberal Party was the leading political organization for Hawaiian nationalism. This article lays out its organizational structure.

1. CONSTITUTION OF THE HAWAIIAN NATIONAL LIBERAL PARTY.

This Party has been founded to provide a means by which love of Country and love of Nation may be fostered. And as a means to retain the independence of Hawai'i. And also to fully establish governmental reform that treats all people fairly.

2. THE NAME.

ARTICLE I - The name of the Organization shall be Ka 'Ao'ao Lāhui Hawai'i Liberala (The Hawaiian National Liberal Party).

3. THE MEMBERS.

ARTICLE II - The Members of this Organization are all of those who have entered and become signatories to this Constitution.

4. THE HEAD OFFICERS.

ARTICLE III - Following are the Head Officers of the Organization. A President, Vice President, Secretary, Treasurer. They will serve in this capacity for a period of two years from the date when they were elected; however, if their position should become vacant because of death or leaving office or expulsion for some wrongdoing, the position shall be filled by someone chosen on a temporary basis until the full term of two years has come to an end.

5. THE WORK OF THE HEAD OFFICERS.

ARTICLE IV - The President, or his Vice President perhaps, shall preside over all of the meetings of the Organization, and he shall also verify all the decrees that the Organization may make. [End Page 95a]

[End Page 96a]

6. The Secretary shall take care of all of the Books, Papers and minutes of the meetings of the Organization, and also maintain a balance sheet of income and expenditures.

7. The Treasurer shall keep track of all of the monies and assets of the Organization and make known to the Organization any income and expenditures, whenever this is called for. He cannot, however, spend any of the Organization's money without the Organization's agreement and without approval by the President.

8. EXECUTIVE COMMITTEE BOARD.

ARTICLE V - Seven board members will be chosen from the Members of the Organization to be the Executive Board. And this Board shall seek out and put before the President any ideas for the Organization to discuss.

9. STANDING COMMITTEES.

ARTICLE VI - From the members of the Organization there shall be chosen five Members for the Financial Committee, seven Members for the Legislative Committee, fifteen Members for the Representative Committee, twenty-one Members for the People's or Intermediary Committee.

10. A - The Financial Committee shall be responsible for anything to do with fundraising and receivables.

11. B - The Legislative Committee shall be responsible for anything to do with the Legislature.

12. C - The Representative Committee shall consider and make known the names of any candidates for the National Party for the following legislative session, subject to confirmation by the Organization. [End Page 97a]

[End Page 98a]

13. D - The People's Committee is also the Intermediary Committee for all of the Islands. This Committee shall announce to the general public the names of all the people who have been confirmed as candidates for the National Party within the government. And this Committee shall inform the Committees from all districts of the Islands concerning the major events for which the Organization intends to meet.

14. THE ORGANIZATIONS ON THE ISLANDS.

ARTICLE VIII - The current Organizations of the Hawaiian National Liberal Party, as well as those that will be formed in Island districts in the future, which are politically aligned for the benefit of the National Party, these comprise the Forum Members for this Organization.

15. AMENDMENTS.

ARTICLE XI - This Constitution may be amended, added to, or even struck down entirely, as decided by the majority of the Members of the Organization at any meeting that may have been called to order for that purpose. [End Page 99a]

'Aila Kū'ai

He ho'olaha kū'ai ma'amau kēia no ka nūpepa 'o Ka Leo o ka Lāhui mai.

1. Aila Kuai.

2. E LOAA NO MA KAHI O

3. J. F. COLBURN.

4. (KEONI KOLOBANA.)

5. Ma ke Kihi o na Alanui Nuuanu me Moi.

6. E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau.

7. Ko oukou hoaloha,

8. J. F. COLBURN.

9. Honolulu, Iulai 8, 1891.

10. 232 dtl

1. 'Aila Kū'ai.

2. E LOA'A NŌ MA KAHI O

3. J. F. COLBURN.

4. (KEONI KOLOBANA.)

5. Ma ke Kihi o nā Alanui Nu'uanu me Mō'ï.

6. E loa'a nō no ke kumu kū'ai ha'aha'a loa 'o $2.50 o ka pahu. Hele mai ho'okahi, hele mai 'elua, hele mai nō a pau.

7. Ko 'oukou hoa aloha,

8. J. F. COLBURN.

9. Honolulu, Iulai 8, 1891.

10. 232 dtl1 [End Page 100]

Oil for Sale

[End Page 100a]

This is a fairly typical advertisement in the newspaper Ka Leo o ka Lāhui (The Voice of the Nation).

1. Oil for Sale.

2. AVAILABLE AT THE PLACE OF

3. J. F. COLBURN.

4. (KEONI KOLOBANA.)

5. On the corner of Nu'uanu and King Streets.

6. You'll get it for the very low price of $2.50 a box. Come one, come two, come all.

7. Your friend,

8. J. F. COLBURN.

9. Honolulu, July 8, 1891.

10. 232 dtl [End Page 101]

Footnotes

1. Nui nā inoa kānaka o kēia mo'olelo. Ua hō'ano hou 'ia e like me ka mana'o he kūpono, 'a'ole na'e i maopopo loa ka puana o nā inoa a pau.

A great many people's names appear in this article. The glottal stop and macron have been added according to probable meanings.

1. Ua ho'ololi 'ia 'o "ina" 'o ia 'o "na."

"Ina" was changed to "na."

2. Ua ho'ololi 'ia 'o "Peresipena" 'o ia 'o "Pelekikena."

"Peresipena" was changed to "Pelekikena."

3. Ua unuhi 'ia 'o "or" 'o "a i 'ole" ma ke kolamu 'elua.

"Or" has been translated into Hawaiian for the second column.

4. Ua lele ka helu VI ma keia 'atikala i ka helu VII.

The original article skipped number VII.

5. Ua ho'ololi 'ia 'o "p" 'o ia 'o "o."

"P" was changed to "o."

1. Ua komo kēia pā'ālua "232 dtl" ma nā hua li'ili'i i mea ho'omaopopo paha i ke kanaka pa'i a i kona po'e ho'onohonoho ho'olaha paha.

This code "232 dtl" appears in small print possibly as a note of some kind to the printer or the printer's advertising staff.

Share