- Ka Puke Haumāna 'o 'Anatomia, Māhele 4 / Students' Materials, Anatomy, Part 4
E hō'ike ana kēia māhele o ka puke pai i kekahi mau kumuhana na nā haumāna. Aia ma lalo iho nei ka māhele 'ehā o kekahi puke 'anatomia i ho'ohana mua 'ia ma ke Kulanui o Hawai'i ma Lahaina Luna. Ho'omau 'ia nā kuhia kikokikona mai ka pukana hope mai nei o ka puke pai.
Na ke kauka mikionali ma Hawai'i nei 'o Gerrit Judd i kākau iā 'Anatomia (Honolulu, 1838) ma muli o kekahi mau māhele o ka puke 'Amelika i kapa 'ia 'o Class-Book of Anatomy, Designed for Schools (Bosetona, 1834) na Jerome V. C. Smith. Aia kā Judd ma ke kolamu mua, a 'o kā Smith ma ke kolamu 'ehā o lalo iho nei. Ua mana'o mua 'ia he unuhi piha kā Judd i kā Smith, akā, ke ho'ohālikelike pono 'ia aku, e 'ike 'ia auane'i ka pili me ka pili 'ole o nā puke 'elua.
He ho'okahi wale nō kope o kā Smith i koe ma Hawai'i nei, a 'o ia paha ke kope a Judd pono'ī iho nō i kahakaha penikala ai. Na ke Kalinika a Haukapila 'o Straub ia kope, a ua 'ae 'ia i ka Hale Waihona Puke Lapa'au o Hawai'i nāna i 'ae 'olu'olu mai ho'i e pa'i hou 'ia ma 'ane'i. Me ia puke a Smith, ua 'ae 'olu'olu pū mai ke Kalinika a Haukapila 'o Straub a me ka Hale Waihona Puke Lapa'au o Hawai'i i ke kope o kā Judd puke a me nā ki'i kikoho'e o ia puke. Forbes 1088 (II:174-175); Judd/Bell/Murdoch 166 (59-61).
He 'oko'a ka helu paukū 'ana o ke kolamu 'ekolu me ka 'ehā, 'oiai ua ho'opuka 'ole 'ia kekahi o kā Smith ma 'ane'i.
65. NA IWI O NA LALA.
He kanaonokumamaha iwi o na lala oluna, a he kanaono o na lala olalo. He palua wale no lakou, ua like ko kekahi aoao me ko kekahi aoao.
65. NĀ IWI O NĀ LĀLĀ
He kanaonokumamāhā iwi o nā lālā o luna, a he kanaono o nā lālā o lalo. He pālua wale nō lākou, ua like ko kekahi 'ao'ao me ko kekahi 'ao'ao. [End Page 140]
[End Page 141]
66. NA IWI O KA LALA OLUNA.
Iwi Poohiwi.
-
2 Iwi Hoehoe,
-
2 Iwi Lei,
Iwi Loihi.
-
2 Iwi Uluna,
-
2 Iwi Kubita,
-
2 Iwi Kano,
Iwi uuku a me ka poepoe.
-
16 Iwi Pulima,
-
10 Iwi Peahi lima,
-
28 Iwi Manamanalima.
—
64
66. NĀ IWI O KA LĀLĀ O LUNA
Iwi Po'ohiwi
-
2 Iwi Hoehoe
-
2 Iwi Lei
Iwi Lō'ihi
-
2 Iwi Uluna
-
2 Iwi Kūbita
-
2 Iwi Kano
Iwi 'u'uku a me ka poepoe
-
16 Iwi Pūlima
-
10 Iwi Pe'ahilima
-
28 Iwi Manamanalima
—
64 [End Page 142]
[End Page 143]
Click for larger view
View full resolution
KI'I V - 12
-
1, Iwi Lei
-
2, Iwi Umauma
-
3, Iwi Hoehoe
-
4, Iwi Uluna
Hoehoe
67. IWI HOEHOE.
He wahi iwi palahalaha keia, a he lahilahi, me he huinakolu la ke ano, e lewalewa ana mawaena o na io o ke poohiwi, aole i pili me kekahi iwi, o ka iwilei wale no. Elua wahi oi o keia iwi. O ka oi lapa oia kahi e huiia me ka iwi lei, a he lapa kona malaila aku a hele loa i kela aoao o ka iwi. O ka oi nuku, aia ma ka aoao oloko, he palena ia no ka iwi uluna o poholo ae maloko; o ka oi lapa ka palena maluna, mawena o ua mau oi la he wahi lua uuku no ke poo o ka iwi uluna, kahi e kaa ai ia iwi.
67. IWI HOEHOE
He wahi iwi pālahalaha kēia, a he lahilahi, me he huinakolu lā ke 'ano, e lewalewa ana ma waena o nā 'i'o...