-
Water in de eenentwintigste eeuw: Voor iedereen of voor de happy few?
- Leuven University Press
- Chapter
- Additional Information
water in de eenentwintigste eeuw 145 Water in de eenentwintigste eeuw Voor iedereen of voor de happy few? Bart Van der Bruggen* inleidinG Water is een essentiële voorwaarde voor het bestaan van leven op aarde. Zonder water bestaat er geen vegetatie of landbouw en dus ook geen voedsel . Bezorgdheid over water uit zich op drie gebieden: de waterschaarste, de waterkwaliteit en rampen die veroorzaakt worden door water. De belangrijkste oorzaken van toenemende waterschaarste in de wereld zijn de bevolkingsgroei , een toenemend gebruik per hoofd van de bevolking en de toenemende vervuiling van beschikbare grondwaters en oppervlaktewaters. Door een stijging van de wereldbevolking is er steeds meer water nodig. Omdat het water ook ruimtelijk en temporeel ongelijk verdeeld is, is in sommige regio’s met weinig neerslag het watertekort nog nijpender. Deze gemeenschappen met beperkte waterbronnen zullen zich waarschijnlijk * Ik wens de vele studenten die mee hebben geholpen aan het tot stand komen van dit werk, veelal in het kader van een eindwerk, uitdrukkelijk te danken. In het bijzonder wil ik Karolien Borghgraef, Koen Maertens en Wim Wevers vermelden. Daarnaast gaat mijn dank ook uit naar de ingenieursstudenten die mij jaar na jaar hebben gemotiveerd om deze boodschap uit te dragen. 146 bart van der bruggen ook minder bekommeren over een duurzamer beheer van de waterbronnen . Zij zullen zich meer bekommeren om hun onmiddellijke waterbehoefte op korte termijn dan hun toekomstige behoefte op lange termijn of eventuele andere functies van bijvoorbeeld een ecosysteem. Een schatting van Unesco geeft aan dat er tegenwoordig zo’n 2 miljard mensen op één of andere manier een watertekort ondervinden en dat ruim 1,1 miljard mensen niet over voldoende drinkwater beschikken. Een van de doelstellingen van Unesco is tegen 2015 de bevolking zonder voldoende drinkbaar water te halveren. De inspanningen hiervoor zullen vooral in de ontwikkelingslanden moeten gebeuren. Het aantal mensen dat met waterschaarste te maken krijgt zal vooral in Afrika, het Midden-Oosten en Zuid-Azië toenemen. Dit zijn niet toevallig de regio’s waar nog een grote bevolkingsgroei te verwachten is. In de doelstellingen van de Verenigde Naties valt ook op dat, naast een halvering van de mensen zonder water, ook een halvering moet optreden van het aantal mensen dat leeft in armoede. Een verandering van de levenskwaliteit en een stijging van de welvaart creëert echter ook een grotere vraag naar water. Dit wordt meestal uitgedrukt als het gebruik van water per hoofd. De komende jaren zullen extra inspanningen moeten geleverd worden om aan de toenemende vraag naar water te voldoen. Dit duaal gegeven zal voor de toekomstige beleidsmakers dan ook één van de problemen van de eenentwintigste eeuw worden. HoeVeel water is bescHikbaar? Ruim 70% van het aardoppervlak is bedekt met water; er is ca. 1386 miljoen kubieke kilometer water beschikbaar op aarde. Toch is niet al dit water onmiddellijk beschikbaar voor de mens. De overgrote meerderheid van de totale watervoorraad op aarde is zeewater. Dit wordt op 97,5% geschat van de totale watervoorraad. Dit betekent dat ongeveer 2,5% of 35 miljoen km3 van de totale hoeveelheid als zoet water beschikbaar is. Enkel dit water is bruikbaar voor mens en dier. Dit zou ruim voldoende zijn om de behoefte te dekken ware het niet dat het grootste gedeelte ervan is opgeslagen als landijs (69%) of heel diep in de ondergrond als grondwater (30%). Vaak zit het grondwater zo diep dat het technisch of economisch niet rendabel is om het op te pompen. Het aandeel van dit opgeslagen water bedraagt maar liefst 99% van de zoetwatervoorraad. Van het laatste percent valt ook [34.229.223.223] Project MUSE (2024-03-19 12:22 GMT) water in de eenentwintigste eeuw 147 nog een deel weg omdat het water in bevroren toestand in de bodem of in moerassen voorkomt. Van de totale zoetwatervoorraad is, afhankelijk van auteur tot auteur, 0,26% tot 0,6% te gebruiken. Zoetwater wordt het makkelijkst onttrokken uit aquifers, meren en rivieren. Om extra watercapaciteit te creëren heeft de mens zelf ook opslagreservoirs aangelegd die het water langere tijd kunnen vasthouden. Vaak wordt gesteld dat waterbronnen hernieuwbare bronnen zijn. Een inzicht in de kringloop van het water kan dit verklaren. Meestal is neerslag de dominante bron. Eenmaal de neerslag op aarde gevallen is, kan het water verschillende wegen volgen. Het kan infiltreren in de bodem of rechtstreeks afstromen. Het geïnfiltreerde water percoleert naar de ondergrond waardoor het de grondwatertafel voedt. Het grondwater verplaatst zich langzaam van gebieden met grote hoogte en druk naar gebieden met...