-
Open innovatie en intellectuele eigendom
- Leuven University Press
- Chapter
- Additional Information
open innovatie en intellectuele eigendom 287 Open innovatie en intellectuele eigendom Geertrui Van Overwalle* inleidinG Het stond onlangs weer te lezen in de krant: de crisis heeft de algemene welvaart in Vlaanderen amper aangetast, maar op het vlak van welvaart en ook op het vlak van innovatie kan Vlaanderen beter (De Standaard, 28 oktober 2010). De creatieve weg uit de crisis komt van innovatie. Innovatie ? Jawel. Maar er is innovatie en innovatie. Hebt u ooit als eens stilgestaan bij het verschil tussen een auto en een dvd? En het onderscheid tussen Viagra en een genetisch gemodificeerde kankermuis? In alle gevallen gaat het om pareltjes van moderne techniek en vernuft. Om innovatie dus. Een eerste belangrijk onderscheid ligt evenwel in de aard van de innovatie. In het geval van de dvd en de auto gaat het om mechanische nieuwigheden, terwijl het bij Viagra en de kankermuis om medische innovaties gaat. In het geval van de dvd, de auto én Viagra, gaat het om innovaties die betrekking hebben op levenloze techniek, terwijl het bij de kankermuis om een hoogstandje gaat dat gebruik maakt van levende organismen. Hoe betekenisvol deze verschilpunten ook zijn, ze zijn hier niet aan de orde. Het verschil waarop we hier willen inzoomen, heeft niets vandoen met de aard van het product, met wat is ontwikkeld. Wat ons hier bezighoudt, is het * Ik dank Esther van Zimmeren voor haar nuttige opmerkingen bij het tot stand komen van deze bijdrage. 288 geertrui van overwalle proces, de wijze waarop de innovatie tot stand is gekomen, hoe het product is ontwikkeld. Niet het resultaat, maar de weg ernaartoe. Niet de innovatie op zich, maar het patroon van innovatie. Als men focust op de wijze waarop de auto, de dvd, Viagra en de kankermuis tot stand zijn gekomen, valt op dat ze zijn ontwikkeld volgens een ander patroon. Viagra is grotendeels tot stand gekomen in de onderzoeksafdeling van één welbepaald bedrijf. We spreken hier ook wel van ‘gesloten’ innovatie. Gesloten innovatie is een hoogst waardevolle, maar wat ouderwetse manier van innoveren. Kijken we naar de dvd en de kankermuis, dan valt op dat deze tot stand zijn gekomen dankzij de samenwerking tussen verschillende bedrijven, of tussen bedrijven en universiteiten. Nogal wat bedrijven lijken te beseffen dat ze vaak zelf niet alle kennis in huis hebben om alleen een nieuw product te ontwikkelen. Ze kijken meer en meer om zich heen en zoeken actief andere bedrijven of kennisinstellingen die over nuttige, aanvullende kennis en knowhow beschikken. Een dergelijke innovatiestrategie, die erop gericht is eigen kennis nuttig aan te vullen met kennis van buitenaf, die oog heeft voor samenwerking en speurt naar interessante onderzoeksallianties, wordt ook wel ‘open’ innovatie genoemd. Vandaag de dag is dit de nieuwe manier om aan innovatie te doen. Men zou kunnen veronderstellen dat in de oude, ‘gesloten’ vorm van innovatie , nieuwe producten worden afgeschermd via intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten), in het bijzonder via octrooien. Zo zal het bedrijf dat Viagra produceert, niet onder stoelen of banken steken dat het hierop belangrijke octrooien heeft. Is dat ook zo met nieuwe, ‘open’ innovaties ? Het woord ‘open’ lijkt te suggereren dat hier geen IE-rechten worden geclaimd en dat de vindingen die tot stand komen in een context van open innovatie niet worden afgeschermd met een octrooi. Dat de innovatie open is en vrijelijk gebruikt kan worden door iedereen. Klopt het inderdaad dat het concept van open innovatie de principes van IE loslaat? Dat open innovatie leeft en overleeft zonder een beroep te doen op het octrooisysteem? Dat lijkt niet het geval te zijn. Ook open innovatie past de standaardconcepten en -mechanismen uit de wereld van de IE toe. Ook open innovatie maakt gretig gebruik van octrooien. Kijken we maar naar de dvd-technologie waarop wel 700 octrooien rusten. Deze bijdrage poogt de tegenstelling die besloten ligt tussen open innovatie en afschermende IE op te helderen. Hiertoe maken we eerst van nabij kennis met de centrale concepten innovatie en uitvinding, en verkennen we het onderscheid tussen gesloten en open innovatie. Daarna beschrijven we op welke wijze uitvindingen juridisch worden beschermd tegen [44.200.23.133] Project MUSE (2024-03-28 13:45 GMT) open innovatie en intellectuele eigendom 289 namaak, en verdiepen we ons in IE-rechten, meer in het bijzonder in het octrooirecht en in het auteursrecht. Vervolgens exploreren we de verhouding tussen innovatie en IE. Spreken deze beide concepten elkaar niet tegen? En werken al die octrooien niet contraproductief? Vormen zij geen belemmering voor verdere (open) innovatie? En hoe geraken we...