Georgian Poetry: Rustaveli to Galaktion

Shota Rustaveli

6 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION შოთა რუსთაველი ვეფხისტყაოსანი ფრაგმენტი პროლოგიდან 1 რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა, ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა, ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა, მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა. 2 ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა, შენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა, მომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა, ცოდვათა შესუბუქება, მუნ თანა წასატანისა. 3 ვის ჰშვენის, - ლომსა, - ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა, - მეფისა მზის თამარისა, ღაწვ-ბადახშ, თმა-გიშერისა, - მას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა, შე, რისა? მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს მართ, მი, შერისა. 4 თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული, ვთქვენი ქებანი ვისნი მე არ-ავად გამორჩეული. მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული, ვინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული. 5 მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა, ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა, ბროლ-ბადახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა. გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილის SHOTA RUSTAVELI 7 Shota Rustaveli The Man in the Panther Skin (excerpt from the introduction)   1 He who created Heaven and Earth out of His power and might inspired all of humankind with His holy spirit bright. Then reigning over the colorful earth became our human right, and in our rulers’ faces we could see His image in plain sight. 2 Oh Lord, the maker of every form, I beg you to save me now. Give me sufficient strength so I may set my foot on Satan’s brow. May you the longings of a lover, lasting till the grave, allow Dissolve the sins I am carrying thence that make my body bow. 3 The lance and shield and sword adorn our ruler, lion of our lair. Behold our ruler King Tamar—so bright of face and dark of hair. I do not know how I shall hymn her praises? Do I dare to dare? Pleasing gifts should be offered in joy from all who have seen her there. 4 By shedding tears of blood we praise our King, and I’ll say at the start I think myself far from the least of those who’ve played a praising part: A lake of agate I’ve used as my ink, my reed was like a dart— Whoever hears the lines I have written, a sword will pierce his heart! 5 They bade me write sweet poetry—to sing her Kingly praises, extol her eyebrows, lashes, and hair, in true poetic phrases. Her ruby lips and her ranks of teeth—her crystal army dazes. That such an anvil, such soft lead, breaks the hardest stone amazes. 8 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION 6 აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება,- ძალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება; მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება, მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება. 7 მო, დავსხდეთ, ტარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობელი; მისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი! დავჯე, რუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულს ლახვარ-სობილი, აქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი. 8 მე, რუსთველი ხელობითა, ვიქმ საქმესა ამა დარი: ვის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი; დავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი, ანუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი. 9 ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები, ვით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები, ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები, ჩემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმან ნები. 10 თვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა; აჰა, გული გამიჯნურდა, მიჰხვდომია ველთა რბენა! მიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმა არს, მისცეს სულთა ლხენა. სამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ვლენა. SHOTA RUSTAVELI 9 6 I’ll need quick tongue and clever skill as well as mastery of speech. Grant me strength and with thy help I’ll wisely fashion the things I preach and in this way be sure to keep Tariel out of evil’s reach that we may celebrate three shining heroes, fates tied each to each. 7 Come sit beside me, listeners—let’s not allow our tears to cease, Come weep for Tariel, a man whose greatness was beyond increase. I, Rustaveli, wrote this poem—a man whom fate would not release— Out of a tale, I made a poem—a sparkling diamond centerpiece. 8 I, Rustaveli, did this deed, half-crazed by the presence I crave The ruler whom whole armies obey is the reason that I rave. No cure or remedy exists for the illness my loving gave: The one I love must ease my pain, or this earth will soon be my grave. 9 An ancient Persian tale I took, and in the Georgian tongue retold. Until that time, it was an unset pearl—from hand to hand it rolled. But I transformed it for that one who is so beautiful and bold— To the one who ravished my reason, I have brought poetic gold. 10 My eyes, though they’ve been blinded by her light, want nothing else to see. I’m running wild—my blazing heart is in love with its destiny. My body burns—I’ve suffered so… Will someone soothe the soul in me? Colorful triad, will you grant me joy, that I may sing to thee? 10 GEORGIAN POETRY: RUSTAVELI TO GALAKTION 11 რაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს: მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს; კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს, არცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვათა უწუნობდეს. – date unknown SHOTA RUSTAVELI 11 11 A man should accept without complaint whatever burdens fate gave— Laborers should always labor, and soldiers should always be brave, The lover should always love his love and carry love to the grave— A lover should not disdain or reject a love that he might save. – date unknown ...