Mai Lepera: Disease and Displacement in Nineteenth-Century Hawaii

Appendix A: He Kanawai—E Kaohi Ai I Ka Laha Ana O Ka Mai Lepera

199 Appendix A He Kanawai—E Kaohi Ai I Ka Laha Ana O Ka Mai Lepera No ka mea, ua nui ka laha ana o ka mai lepera iwaena o na kanaka, a no laila, ua loaa ke kumu oiaio e anoninoni ai ka manao; a no ka mea ua kanalua kekahi poe no ka mana o ka Papa Ola e lawelawe ma ia mai, oiai nae e waiho nei ka Pauku 302 o ke Kanawai Kivila; a no ka mea hoi, ma ka manao o keia Hale Ahaolelo ua lawa pono no na olelo o ia pauku e hoopiliia‘i i ka poe mai lepera; aka, i mea e hoomaopopo lea ai, a i mea hoi e hoomalu pono ia ai ke ola o ka lehulehu: No laila, E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni: PAUKU 1. Ma keia ua kauohaia ke Kuhina Kalaiaina, ma kona ano he Peresidena no ka Papa Ola, me ka ae pu o ua Papa nei, e hookoe a e waiho aku i kekahi aina a apana aina paha o ke Aupuni, i kahua a mau kahua paha kahi e kukuluia‘i ka hale a mau hale paha i mea e hookaawale loa ai, a e hoomalu ai i ka poe mai lepera i manaoia e ka Papa Ola, a e kona mau luna paha, he pono ke hoomaluia lakou i mea e hoolaha ole aku ai i ka mai lepera. PAUKU 2. E hiki no i ke Kuhia Kalaiaina, ma kona ano he Peresidena o ka Papa Ola, me ka ae pu o ua papa la, e kuai a loaa mai, no na hana i haiia ma ka pauku maluna iho, ma ke kuai maoli ana, a ma ke kuai panai ana paha, i kekahi apana aina a mau apana aina paha, i manaoia ua oi aku ka pono no ia hana mamua ae o na aina o ke Aupuni. 200 appendix a PAUKU 3. Ua kauohaia ka Papa Ola, a o kona mau luna paha, e hookaawale a e hoopaa ma kahi i hoomakaukauia no ia hana, i na kanaka mai lepera a pau i manaoia ua hiki no ia lakou ke hoolaha ae i ka mai lepera; a na kela a me keia lunakanawai hoomalu a apana paha, ke noiia aku e ka Papa Ola, a e kona poe luna paha i hookohuia, e kena a hopu a e hoihoiia iloko o ka lima o ua Papa nei, a o kona poe luna paha, i kela a me keia kanaka iloko o ia apana i oleloia he mai lepera kona, a na ka Luna Makai Kiekie o ko Hawaii pae aina, me kona mau hope a me na makai, e kokua ma ka lawe ana aku o ia poe mai i hopu ia pela, ma kahi a ka Papa Ola, a o kona poe luna paha, e kauoha ai, i mea e nanaia‘i e ke kahuna lapaau, a pela no e kokua ai ma ka hoihoi ana‘e o ua mea mai la i kahi kaawale loa, ke kauohaia pela e na Luna o ka Papa Ola. PAUKU 4. Ua kauohaia ka Papa Ola e hoomaopopo no ke kukulu ana i kekahi Halemai, a i ole ia, no ka loaa i kekahi aoao iloko o kekahi Halemai e noho nei, kahi e lapaauia‘i a e hoola i na mai lepera i akahi a hoomaka ia; a he mana no ko ka Papa Ola, a o kona poe luna paha, e hookuu aku i na mai i manaoia ua ola loa, a e hoouna aku hoi ma kahi kaawale loa i hoakakaia ma na Pauku 1 a me 2 o keia kanawai, i na lepera a pau i manaoia he mai aai kona, aole no e ola ana, a me na lepera a pau i manaoia ua hiki ia lakou ke hoolaha aku ia mai. PAUKU 5. Na ka Papa Ola, a o kona poe luna paha, e hoohana i ka poe mai, ma na hana kupono i aponoia e ke kahuna lapaau; ua hiki no hoi i ua Papa la ke kau a hoolaha aku i na rula a lakou i manao ai he mea e pono ai ka noho ana o na lepera, a e hooko a hoolaha aku ia mau rula e like me ka mea i olelo ia ma na Pauku 284 a me 285 o ke...