The Art of Preaching

C. Quamvis and Ranulph Higden

250 C Quamvis and Ranulph Higden Comparison of Quamvis and Higden’s Ars componendi sermones reveals a hitherto unacknowledged source of the latter and establishes that Quamvis itself must have been composed before 1340. That the two works are somehow related is suggested at once by the fact that both use the biblical passage Habitabit iuvenis cum virgine in their illustrations. Although a particular biblical text may occur again and again in a variety of artes praedicandi, it is also the case that individual authors tried to exemplify their teaching with their own examples, using new and different proof texts. Habitabit is a rara avis: in the artes known to me, it occurs only in Higden, Quamvis, Fecunda, and the mixed text of Vade in domum in manuscript W. None of the other artes I know—major as well as minor—use this verse. It may therefore be considered a give-away, a family trait, a piece of rhetorical DNA. The relations between Quamvis on one hand and Fecunda and Vade in domum on the other are discussed in appendix B. What, then, is the relation between Quamvis and Higden? The relationship can be best demonstrated from the section on how to introduce the thema. The key passages there shared by the two works are as follows: Quamvis, I Habito ergo competenti themate, introducatur vel per aliquam propriam manuduccionem, vel per simile in natura, vel per aliquam sacram scripturam, vel per auctoritates sanctorum vel philosophorum. Higden, chapter XIV Immo resumpto themate potest introduccio fieri multis modis, utpote per scripturam, per argumentum, per exemplarem manuduccionem , per simile in natura, per vulgare dictum. Quamvis and Ranulph Higden 251 These are then exemplified with the respective sections in Quamvis (here placed in the order in which they appear in Higden: Quamvis [c] Per sacram autem scripturam introducitur thema sic: In Lege precepit Dominus quod summus sacerdos non acciperet viduam repudiatam aut meretricem sed virginem de stirpe sua. Modo autem Filius Dei est summus sacerdos. Quod patet quia ei dictum est: Tu es sacerdos in eternum secundum ordinem Melchisedech. Debet igitur Filius Dei sibi matrimonio virginem copulare incorruptam. Et licet hoc mistice verificetur de Christo et Ecclesia, vnde dicit Apostolus: Despondi enim vos vni viro virginem castam exhibere Christo, hoc tamen ad literam verificatum fuit de Christo Filio Dei et Virgine gloriosa, cum qua tanquam cum matre, tanquam cum sponsa et sorore, hodierna die incepit habitare, sicut preuidit Ysaias dicens: Habitabit iuuenis cum virgine. [d] Per scripturam sanctorum introducitur sic thema sicut predictum: Nichil ita discordes reconciliat vel amoris fedus confirmat sicut vinculum matrimoniale. Vnde cum nostra natura diuinam ininimiciam quam incurrerat non poterat tollerare (quia penam mortis pro ista quilibet incurrebat), necesse habuit de aliqua virgine speciosa sibi prouidere, cuius matrimonio hec inimicicia posset tolli et nos secure ad eum tanquam ad generum nostrum (quia ad sponsum sororis nostre), ymmo pocius Higden [a] per scripturam [p. 35] [a.1] Nupcie factae sunt...explained according to the four senses of Scripture; then Higden adds a second example, for the feast of the Annunciation: Item in Annunciacione dominica, thema sit Habitabit iuvenis cum virgine. Poterit introduci per scripturam sacram Biblie: Preceptum erat in lege quod summus sacerdos non acciperet sibi in coniugem nec repudiatam nec meretricem, set solummodo virginem de stirpe sua.   Set Filio Dei dictum est:                  Tu es sacerdos in eternum, etc. [p. 36] Debuit ergo habere virginem. Et quamvis hoc mistice verificetur de Christo et Ecclesia, secundum illud Apostoli Ad Corinthios: Despondi vos uni viro virginem castam, etc. hoc tamen ad litteram fuit verificatum de Christo et Virgine gloriosa, cum qua tamquam cum matre, tamquam cum sponsa et sorore, cepit hodie habitare, sicut previdit Ysayas dicens: Habitabit iuvenis cum virgine. [a.2] Item introducitur illud thema per scripturam sanctorum sic: Nichil apud nos ita discordes consiliat sicud vinculum matrimoniale. Set quia nostra natura non potuit tollerare divinam offensam quam per peccatum incurrit,         necesse fuit aliquam sponsam virginem Christo provideri cuius matrimonio offensa illa tolleretur; et nos ad Christum tamquam ad generum nostrum fiducialius accedere possemus, immo ad 252 appendix c Quamvis ad hominem de nostro genere (quia ad filium sororis nostre) possemus accedere. Vnde Augustinus 4 Confessionum dicit: “Descendit huc ipsa vita et tulit mortem nostram, et occidit eam, et de habundancia vite sue intonuis clamans vt [f. 172] redeamus hinc ad eum, idest in illud secretum vnde processit ad nos, idest in ipsum purum virginalem vterum, vbi ei nupsit humana...