Macedonian: A Course for Beginning and Intermediate Students

11. Appearance, Character

229 11. Appearance, Character 11.1 Colors, clothing, relatives 11.2 Expectative conditionals 11.3 Perfective imperfect and future-in-the-past 11.4 Indirect speech, introduction 11.5 Verbal nouns, continued 11.6 Verbal adverbs 11.7 Word Formation Роднини Вежба 1: Слушнете/прочитајте го разговорот на Лилјана со децата пред патувањето во Македонија. За кои од следните теми разговараат, а за кои не? Напишете ДА или НЕ: 1. Како изгледа Андреј. ____ 2. Работата и интересите на Андреј. ____ 3. За местото каде што живее Андреј. ____ 4. Што ќе им биде Андреј кога ќе се ожени со Мира. ___ 5. Како ќе патуваат. ___ 6. Што ќе носат на патувањето. ___ 7. Карактерот на Андреј. ___ 8. Семејството на Андреј. ___ 9. Кои места ќе ги посетат во Македонија. ____ 10. Каков подарок ќе купат за свадбата. ____ Стојан: Мамо, ако Мира се омажи за Андреј, тој ќе ми биде тетин, нели? Лилјана: Да, Стојан. Андреј ќе ти биде тетин. Стојан: А ако во иднина се роди дете, јас ќе му бидам чичко? Лилјана: Не, Стојане. Ти ќе му бидеш братучед. И Бранко, оти тој е исто така машко ќе му биде братучед, а Билјана, оти е женско ќе му биде на детето братучетка. Татко ти ќе му биде тетин. Jас ќе му бидам тетка. Билјана: Не знаеме многу за Андреј. Можеби е непријатен човек. Каков ли живот ќе има Мира со него? Лилјана: Билјана, немој сега за тоа. Сигурна сум дека е добар. Билјана: Кој знае? Таа ни рече дека работи со компјутери. Што значи тоа? Можеби нема работа. Свири во рок група и вози мотор. Стојан: А можеби не вози ни кола ни мотор. Можеби има коњ или магаре! Бранко: Како изгледа? Дали е низок или висок, дебел или слаб, убав или грд? Стојан: Можеби има големи уши и златна обетка, долга црна брада, тетоважа и мустаќи. Бранко: Зборува ли англиски? Знаеме дека сака музика и дека се шета по кафеани. А пуши ли? Има браќа или сестри? Лилјана: Имам слика, па ќе ви покажам како изгледа. Ако имате други прашања ќе треба 11 ♪ Лекција 11 230 да ја прашате тетка ви. Таа нека ви одговори ако сака. Сега да размислуваме за патувањето. Ќе имаме само три и пол недели во Македонија. Една недела ќе бидеме во Скопје, барем една недела ќе бидеме во Брајчино, а мислам дека ќе биде добро да поминеме неколку дена и во Охрид и во Струга. Билјана: Еј, навистина сакам да одиме во Охрид. И на вас, Бранко и Стојан, сигурно многу ќе ви се допадне. Вежба 2: За што се грижат Билјана, Стојан и Бранко? Потцртајте ги нивните прашања. Напишете порака до Мира од нив во која ќе се интересираат за Андреј. Драга тетка Мира, Ти ја честитаме веридбата со Андреј и ти пожелуваме многу среќа. Многу ни е мило што ќе бидеме заедно на свадбата. Ама, јас, Бранко и Стојан се прашуваме каков човек е Андреј. Дали . . . Вежба 3: Опис на луѓе – изглед 3а. Зборувајте како изгледаат луѓето на сликата. Употребете ги следните зборови, но прво проверете дали ги знаете: (The drawing is on the following page). Тело: висок, низок, дебел/полничок, слаб, среден, има тетоважа, убав, грд, симпатичен Коса: светла, темна, кратка, долга, побелена, виткана, права, ќелав Лице: широко, долго, слабо, полно, има брада, мустаќи Очи: светли, темни, носи очила/леќи Уши: големи, мали, носи обетка/обетки Облека: палто, џемпер, панталони, кошула, блуза, ветровка, капа, шал, марама, фармерки, маица, фустан, здолниште пример: А: Дали е мажот број 3 висок или низок? Б: Тој е низок. А дали е слаб или дебел? А: Мислам дека не е ни слаб ни дебел. Среден. 231 Лекција 11 3б: На горната слика е групата на Весна од еден семинар. Таа ѝ раскажува на Мира за некои луѓе на сликата. Слушнете и напишете го бројот на луѓето од сликата до името: The picture above shows Vesna’s group from a seminar. She is telling Mira about some people in the group. Listen and then write down the number of each person beside their name. One number will not be used. The text is in the key at the back of the back. Мартин ___ Анита ___ Беата___ Тања___ Јоргос ___ Вежба 4: Погледнете ја сликата на Андреј и кажете што мислите за него: - Дали е тој убав или грд? висок или низок? слаб или дебел? - Каква коса има? долга или кратка, темна или светла? - Дали има брада или мустаќи? - Што мислите, дали има тетоважа? - Каков човек е? добар, лош, (не)симпатичен, амбициозен? (не)интелигентен - Каде работи? Дали е богат или сиромашен? Андреј ♪ Лекција 11 232 11.1 Colors, clothing, relatives 11.1.1 Бои: Color terminology During this course, you have learned most of the basic colors in Macedonian. The list provided here is a more complete list of color terminology. Color terms are adjectives and agree in gender and number with the noun they modify. The word боја ‘color’ is, of course, feminine, so often you will hear the feminine form in questions: Каква боја е твојот чадор? Зелена /Мојот чадор е зелена (боја). Or, the color term will agree with the noun it modifies: Имам зелен чадор. Several of the color terms are invariant as noted below, all others are given here in the feminine to agree with боја. Note that two adjectives have a fleeting vowel: модар and златен. beige – беж1 black – црна blue – сина, модра, плава2 brown – кафеавa, кафена gold – златна green – зелена grey – сива indigo – модра orange – оранж1 , портокалова pink – розовa purple, violet – виолетова red – црвена silver – сребрена yellow – жолта white – бела 11.1.2 Облека: Articles of clothing You have already learned a number of words for articles of clothing. These are given here together with some new clothing terms: dress – фустан jacket – палто jeans – фармерки necktie – краватa/вратоврска overcoat – капут pants – панталони running shoe, sneaker – патика scarf – шал shirt – кошула skirt – здолниште shoe – чевел socks – чорапи sweater – џемпер t-shirt – маица underpants – гаќи 1 Беж and оранж are both invariant adjectives and will not change for gender or number, e.g.: беж/оранж џемпер, беж/оранж кошула, беж/оранж здолниште, беж/оранж чорапи 2 The basic word for ‘blue’ is син. The term модар refers to the darker, more purple or indigo tones (remember модар патлиџан means ‘eggplant’). Another word for ‘blue’ which is used colloquially and dialectally is плав. The phrase плава коса means the same as руса коса, i.e. ‘blond hair’. This is not as strange as it sounds. The word derives from a root meaning ‘pale’, so the pale blue of the sky and the paleness of blond hair share that semantic meaning. 233 Лекција 11 Вежба 5: Разговарајте – Каквa боја? Каквa боја e вашата облека денес? Каква боја од горната облека (of the clothing above) најмногу сакате? Каквa боја е најдобра за кола? За очи? За пенкала? За чевли? Каква боја е кредата? Пиперките? Бананите? Ѕидовите во вашата соба? Дрвјата? 11.1.3 Роднини: Relatives You have already learned many terms for family relations: баба, дедо; мајка, татко; тетка, чичко; сестра, брат; ќерка, син In this chapter, you will learn many more terms of relation. In the English system, relatives are designated only by generation, e.g. great aunt, great-great aunt, etc., and not according to maternal or paternal lines. In traditional Macedonian society, familial terms are more complex because there are separate terms for maternal and paternal lines, and separate designations for the wife’s in-laws and the husband’s. In traditional Macedonian culture, the bride typically would move and become part of the husband’s extended household. The terms given below exhibit some dialectal variation and difference in usage. Many speakers, though, use a good portion of them. You will not be expected to learn them all now, only those included in the vocabulary at the end of the chapter Parents and Children син – son момче – boy машко (дете)2 – male child брат – brother татко – father очув – step-father маж, сопруг3 – husband, spouse дедо – grandfather внук – grandson; grandchild ќерка – daughter девојче1 – girl женско (дете)2 – girl child сестра – sister мајка – mother маќеа – step-mother жена, сопруга3 – wife, spouse баба – grandmother внука – granddaughter 1 There are other dialect or colloquial terms for girl: мома, момиче, чупа. 2 When asking whether someone has a boy or girl, the neuter adjectives modifying the noun дете are used i.e. машко, женско. A parent of three children might say: Имам две машки и едно женско. 3 The terms сопруг and сопруга are used in more formal contexts, compare English ‘spouse’. Лекција 11 234 AuntsAnd Uncles, Nieces and Nephews, Cousins Mother’s side вујко – uncle (mother’s brother) вујна – aunt (mother’s brother’s wife) Father’s side стрико чичко – uncle (father’s brother) стрина – aunt (father’s brother’s wife) Mother’s or Father’s side тетин – uncle (father’s or mother’s sister’s husband) тетка – aunt (father’s or mother’s sister) внук од брат/сестра – nephew внука од брат/сестра – niece братучед – male cousin братучетка – female cousin Husband’s in-laws тест/дедо – father-in-law (wife’s father) тешта/ баба – mother-in-law (wife’s mother) шура – brother-in-law (wife’s brother) шурнеа – sister-in-law (wife’s brother’s wife) баџанак – brother-in-law (wife...